Billiards Việt Nam đang chịu thiệt thòi và nguyên nhân do đâu ?

Liên tiếp các cơ thủ phải nhận lệnh cấm thi đấu khiến billiards Việt Nam bị “giậm chân tại chỗ”.

Nhiều cơ thủ Việt Nam bị Liên đoàn billiards carom thế giới (UMB) cấm thi đấu gây ra nhiều tranh cãi.

Lệnh cấm thực sự đúng ?

Tháng 7 vừa qua, Liên đoàn billiards và snooker châu Á (ACBS) ban hành lệnh cấm tham dự các giải ở châu Á và quốc tế từ tháng 6-2024 đến tháng 1-2025 đối với vận động viên, huấn luyện viên, quan chức thuộc Liên đoàn billiards & snooker Việt Nam (VBSF). Lý do án phạt là Việt Nam đã tổ chức Giải Hanoi Open Pool Championship hồi tháng 10-2023.

Giải này không được ACBS cấp phép, mà do Sở Văn hóa - Thể thao Hà Nội cho phép tổ chức, thuộc hệ thống World Nineball Tour (WNT) của Matchroom Pool (một tổ chức đối lập với Hiệp hội billiards pool thế giới  - WPA). Lệnh cấm này được cho là không thuyết phục khi trước đó, những giải đấu của WNT đã tổ chức nhiều nơi như Đức, Mỹ, Trung Quốc, Philippines nhưng liên đoàn billiards các nước này đều không bị phạt.

Mới đây, Liên đoàn billiards carom thế giới (UMB) cấm 27 cơ thủ Việt Nam thi đấu 1 năm, từ 27-8-2024 đến 27-8-2025 tại các giải thuộc UMB và quốc gia, do tham dự Giải billiards carom 3 băng PBA Hanoi Open 2024 cuối tháng 8.

Nguyên nhân của các lệnh cấm trên xuất phát từ vấn đề mâu thuẫn, không nhất quán về quyền lợi và cung cách quản lý, tổ chức thi đấu của các cơ quan quản lý billiards. Cụ thể, ACBS, WPA, IBSF, UMB đều thuộc Liên đoàn thể thao billiards thế giới (WCBS). Trong khi WNT, PBA không thuộc WCBS. WNT, PBA lần lượt tổ chức các giải pool và carom với tiền thưởng cao hơn WPA, UMB, thu hút những cơ thủ chuyển liên đoàn. Theo quy định, cơ thủ chuyển từ UMB sang thi đấu PBA sẽ bị cấm thi đấu 2 năm tại các giải UMB.

Việc các lệnh cấm đưa ra không chỉ gây hại cho cá nhân cơ thủ mà còn ảnh hưởng sự phát triển và tính toàn vẹn của billiards. Mọi cơ thủ đều có quyền chọn nơi họ được phép thi đấu mà không sợ bị trừng phạt. Với những án phạt nặng sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng tương lai nhiều cơ thủ Việt Nam, bị trừ điểm và rớt hạng trên bảng xếp hạng thế giới, bất lợi khi tham dự các giải đấu lớn sau này. Đồng thời, còn làm chậm sự phát triển tài năng, phong trào, nền kinh tế thể thao, việc quảng bá hình ảnh thông qua các giải đấu…

Không thể mỗi nơi làm một kiểu, cần tìm được tiếng nói chung

Billiards phát triển theo hướng chuyên nghiệp ở Việt Nam hơn 2 thập kỷ và đang thăng tiến mạnh mẽ, hiện có 5 cơ thủ carom trong top 30 thế giới. Tuy nhiên, billiards Việt Nam chưa tìm được tiếng nói chung, còn phân thành nhiều hệ thống thi đấu khác nhau.

Bản chất tranh cãi về lệnh cấm thi đấu của billiards Việt Nam xuất phát từ việc nhiều cơ thủ vẫn muốn tham dự cả 2 chuỗi giải cùng lúc. Tham dự WNT đồng nghĩa với cơ hội nhận tiền thưởng lớn hơn. Ngược lại, thi đấu trong nước gắn bó với WPA trên danh nghĩa giúp họ có thu nhập ổn định, lâu dài.

Do đó, vai trò của liên đoàn cấp quốc gia trong môn billiards khá lớn, nơi định hướng phát triển, thay mặt vận động viên, huấn luyện viên quan hệ quốc tế, cầu nối giữa người làm chuyên môn với cơ quan quản lý nhà nước. Từ câu chuyện hàng loạt cơ thủ Việt Nam bị cấm thi đấu, thực tế cho thấy liên đoàn thể thao quốc gia có rất ít quyền hạn trong việc quản lý, giám sát các giải thể thao cấp quốc gia và quốc tế.

Billiards Việt Nam cần phát triển theo sự định hướng của VBSF. VBSF đã được Ủy ban Olympic Việt Nam công nhận là cơ quan quản lý duy nhất về môn thể thao billiards & snooker ở Việt Nam. UMB là cơ quan quản lý duy nhất về nội dung carom thế giới dưới sự công nhận của Ủy ban Olympic quốc tế (IOC).

Ngày 7-9-2022, UMB và VBSF đã ký kết biên bản thỏa thuận về việc phối hợp và phát triển nội dung carom tại Việt Nam thông qua các giải đấu quốc tế cùng nhiều hoạt động khác. Nếu liên đoàn cấp quốc gia đã là thành viên của một hệ thống nhất định thì cần tìm sự thống nhất, không thể có chuyện các vận động viên theo hệ thống khác hoặc địa phương mỗi nơi tổ chức một kiểu.

Với billiards, sự ràng buộc về chế độ hợp đồng lao động, quyền lợi của vận động viên chưa thực sự rõ ràng. Nhiều cơ thủ không thuộc biên chế thi đấu của địa phương nào, việc lựa chọn tranh tài cho các tổ chức khác nhau khi họ cảm thấy có thể tìm kiếm thêm thu nhập. Chính vì thế, làng billiards cần có sự thống nhất, định hướng cụ thể, tìm được tiếng nói chung, xóa bỏ lệnh cấm, giảm bớt mức độ án phạt và có hướng mở hiệu quả hơn để tìm kiếm thêm những tiềm năng…

HỒNG NHUNG tổng hợp